Η πρόπτωση μιτροειδούς είναι συνήθως μια αθώα πάθηση και μάλιστα πολλές φορές οι καρδιολόγοι υπερβάλλουν στη διάγνωση.
Πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας : Τι είναι η μιτροειδής βαλβίδα;
Η μιτροειδής βαλβίδα είναι μια από τις τέσσερις βαλβίδες της καρδιάς. Βρίσκεται μεταξύ του αριστερού κόλπου και της αριστερής κοιλίας. Ο ρόλος της είναι να εμποδίζει την ανάποδη ροή του αίματος όταν η αριστερή κοιλία συσπάται με τη στεγανή σύγκλεισή της. Με τον τρόπο αυτό το αίμα κατευθύνεται προς τα εμπρός, προς την αορτή και δεν επιστρέφει προς τον αριστερό κόλπο και τους πνεύμονες. Όταν η καρδιά είναι στη φάση χαλάρωσης, η μιτροειδής βαλβίδα είναι ανοιχτή και επιτρέπει ανεμπόδιστα τη ροή του αίματος, το οποίο γεμίζει την αριστερή κοιλία.
Η μιτροειδής βαλβίδα αποτελείται από δύο πτυχές, την πρόσθια και την οπίσθια. Η σύγκλεισή της οφείλεται σε μικρούς μυς, τους θηλοειδείς που με τις χορδές τους ενώνονται με τις πτυχές της βαλβίδας. Όταν η αριστερή κοιλία συσπάται, συσπώνται ταυτόχρονα και οι θηλοειδείς μύες συγκρατώντας στο κατάλληλο ύψος τις δύο πτυχές της βαλβίδας ενωμένες.
Τι σημαίνει πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας;
Η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας παρατηρείται σε 1 στους 40 ανθρώπους, συχνότερα γυναίκες και προκαλεί κυρίως ανησυχία και άγχος παρά ουσιαστικά προβλήματα στην καρδιά. Στην πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας κάποια τμήματα των δύο πτυχών της βαλβίδας είναι πιο παχιά και χαλαρά και όταν η βαλβίδα κλείνει, «περισσεύουν» και εισέρχονται στην περιοχή του αριστερού κόλπου, ενώ κανονικά δεν πρέπει να ξεπερνούν το επίπεδο του δακτυλίου της βαλβίδας. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει μια περίσσεια ιστού σε αυτά τα σημεία και/ή είναι μακρύτερες από όσο πρέπει οι χορδές που συγκρατούν τη βαλβίδα. Η πρόπτωση που δεν επηρεάζει τη σύγκλειση της βαλβίδας δεν έχει καμιά επίπτωση στη λειτουργία της καρδιάς και πιο σωστά χαρακτηρίζεται «κυμάτισμα» (billowing) της βαλβίδας. Ωστόσο, εάν αυτές οι περίσσειες περιοχές της βαλβίδας εμποδίζουν τη στεγανή σύγκλειση της βαλβίδας και η περιοχή σύγκλεισης της βαλβίδας μετακινείται αρκετά ψηλότερα προς τον αριστερό κόλπο, τότε έχουμε πρόπτωση με συνοδό ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας. Ουσιαστικά αυτό που μας ενδιαφέρει είναι περισσότερο ο βαθμός της ανεπάρκειας παρά η πρόπτωση.
Τι συμπτώματα προκαλεί η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας;
Κατά κανόνα η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας δεν προκαλεί προβλήματα στη ζωή του ανθρώπου που την έχει και απλώς γίνεται τακτική παρακολούθηση της λειτουργίας της βαλβίδας με υπέρηχο (ή τρίπλεξ) καρδιάς. Η πρόπτωση που δεν συνοδεύεται από σοβαρή ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας, δηλαδή η πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν προκαλεί συμπτώματα καρδιακής φύσης.
Όταν η πρόπτωση της μιτροειδούς προκαλεί σοβαρή ανεπάρκεια στη βαλβίδα, τότε μπορεί να εμφανιστούν σημαντικά συμπτώματα, όπως πολύ εύκολη κούραση ή δύσπνοια. Σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας εμφανίζει κάποια στιγμή στη ζωή του ένας στους δέκα από αυτούς που έχουν πρόπτωση. Τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν αιφνίδια, εάν για παράδειγμα σπάσουν κάποιες από τις χορδές που κρατούν τη βαλβίδα ή σταδιακά εάν με την πάροδο του χρόνου η πρόπτωση και η ανεπάρκεια της βαλβίδας γίνονται προοδευτικά όλο και πιο σοβαρές.
Περιγράφεται για άτομα (και ειδικά γυναίκες) με πρόπτωση μιτροειδούς που δεν προκαλεί ανεπάρκεια στη βαλβίδα (οπότε θα περίμενε κανείς να μην έχουν κανένα σύμπτωμα), ότι εμφανίζουν λίγο συχνότερα από τους υπόλοιπους ανθρώπους συμπτώματα, όπως αίσθημα παλμών, κρίσεις πανικού ή άγχους, εξάψεις κλπ. Υπάρχει η άποψη ότι μπορεί ο περίσσιος αυτός ιστός της βαλβίδας να παράγει ουσίες που προκαλούν αυτά τα συμπτώματα.
Υπάρχουν αναφορές ότι η πρόπτωση μιτροειδούς σπανίως μπορεί να συνδυάζεται με εγκεφαλικό ή σοβαρές αρρυθμίες. Ωστόσο η αναφερόμενη αύξηση του κινδύνου για τέτοια συμπτώματα (εάν υπάρχει) είναι πολύ μικρή και δεν έχει ουσιαστική σημασία.
Πώς διαγιγνώσκεται η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας;
Η υποψία για την πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας μπορεί να μπει με την προσεκτική ακρόαση της καρδιάς είτε από καρδιολόγο είτε από γιατρό άλλης ειδικότητας.
Η ακριβής διάγνωση γίνεται με τον υπέρηχο (ή τρίπλεξ) καρδιάς. Στον υπέρηχο καρδιάς ο εξεταστής καρδιολόγος ελέγχει την έκταση, το βαθμό και την θέση της πρόπτωσης της μιτροειδούς βαλβίδας. Στην πρόπτωση κάποιο τμήμα των πτυχών της βαλβίδας είναι πιο παχύ (για παράδειγμα πάνω από 5 mm) και κατά τη συστολή περνάει προς τον αριστερό κόλπο τουλάχιστον κατά 2 mm. Επιπλέον (και ίσως σημαντικότερο) ελέγχεται εάν η πρόπτωση προκαλεί ανεπάρκεια στη μιτροειδή βαλβίδα και πόσο σοβαρή είναι αυτή η ανεπάρκεια. Κατά τα άλλα στον υπέρηχο καρδιάς γίνονται και οι υπόλοιπες μετρήσεις των δομών της καρδιάς και της λειτουργίας τους.
Εάν η εικόνα που λαμβάνει με τον κλασικό υπέρηχο (λέγεται διαθωρακικός) ο καρδιολόγος δεν είναι αρκετά «καθαρή» και υπάρχει υποψία για σημαντική ανεπάρκεια στη βαλβίδα, τότε συνιστάται να γίνεται διοισοφάγειο υπέρηχο καρδιάς, όπου η μιτροειδής βαλβίδα εξετάζεται με μεγαλύτερη ευκρίνεια και η ανεπάρκεια της βαλβίδας προσδιορίζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Κάθε πότε πρέπει να ελέγχουμε την πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας;
Μεγάλη σημασία έχει η παρουσία συμπτωμάτων. Εάν εμφανιστούν νέα συμπτώματα, όπως εύκολη δύσπνοια ή κόπωση, τότε πρέπει το συντομότερο να γίνεται καρδιολογική εκτίμηση που θα περιλαμβάνει και υπέρηχο καρδιάς, ακόμη κι αν η προηγούμενη εξέταση ήταν πολύ πρόσφατη.
Εάν δεν υπάρχουν συμπτώματα, η συχνότητα της παρακολούθησης εξαρτάται από την παρουσία και το βαθμό της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας. Εάν δεν έχουμε ανεπάρκεια στη βαλβίδα και έχουμε μόνο πρόπτωση, τότε η εξέταση ανά τρία περίπου έτη είναι αρκετή. Εάν υπάρχει σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας, τότε η εξέταση γίνεται ανά έξι μήνες. Εάν η ανεπάρκεια είναι μικρού ή μετρίου βαθμού, η εξέταση πρέπει να γίνεται ανά ένα με δύο έτη.
Χρειάζεται να παίρνω αντιβίωση εάν κάνω οδοντιατρικές ή άλλου είδους επεμβάσεις όταν έχω πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας;
Θεωρητικά οι βαλβίδες της καρδιάς που έχουν κάποια διαταραχή στη δομή τους έχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής από μικρόβια που μπαίνουν προσωρινά στα αγγεία, όταν για παράδειγμα ο οδοντίατρος κάνει πράξεις που τραυματίζουν τα ούλα. Ο κίνδυνος αυτός τα τελευταία χρόνια θεωρείται πολύ μικρός.
Εάν η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας δεν προκαλεί ανεπάρκεια δεν χρειάζεται η χορήγηση προφυλακτικής αντιβίωσης πριν από οδοντιατρικές πράξεις.
Όταν η πρόπτωση προκαλεί ανεπάρκεια στη βαλβίδα, ο παλιός κανόνας ήταν να δίνεται προφυλακτική αντιβίωση σε οδοντιατρικές πράξεις. Ωστόσο, οι νεότερες οδηγίες για την πρόληψη της λοίμωξης της βαλβίδας δεν συνιστούν τη χορήγηση αντιβίωσης, αλλά τονίζουν την ανάγκη της καλής στοματικής υγιεινής. Πάντως στην πράξη οι περισσότεροι καρδιολόγοι και ειδικά οι παλαιότεροι, χορηγούν δύο γραμμάρια Amoxil μια ώρα πριν τις οδοντιατρικές πράξεις σε περίπτωση πρόπτωσης με ανεπάρκεια, έστω κι αν ο θεωρητικός κίνδυνος είναι μικρός. Εκτός των οδοντιατρικών επεμβάσεων μερικοί συνιστούν παρόμοια προφυλακτικά μέτρα σε περίπτωση δερματολογικής επέμβασης, εισαγωγής ουροκαθετήρα, βρογχοσκόπησης με βιοψία, γαστροσκόπησης με βιοψία ή κολονοσκόπησης με βιοψία.
Μπορεί να χρειαστώ χειρουργείο στη μιτροειδή βαλβίδα όταν έχω πρόπτωση μιτροειδούς;
Η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας που δεν προκαλεί ανεπάρκεια δεν απαιτεί ποτέ χειρουργική επέμβαση.
Εάν η πρόπτωση προκαλεί ανεπάρκεια στη μιτροειδή βαλβίδα, τότε υπάρχει μια πιθανότητα κάποια στιγμή να γίνει απαραίτητη η επέμβαση στη βαλβίδα περίπου στο 10% των περιπτώσεων. Σε γενικές γραμμές πρέπει να υπάρχει σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς, την οποία η καρδιά δεν μπορεί να διαχειριστεί με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως εύκολη κούραση και δύσπνοια. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προοδευτική επιδείνωση της ανεπάρκειας από αύξηση του βαθμού πρόπτωσης της βαλβίδας ή από την απότομη ρήξη τενοντίων χορδών που συγκρατούν τις πτυχές της βαλβίδας, οπότε τα συμπτώματα έχουν αιφνίδια έναρξη.
Κατά κανόνα χρειάζεται να γίνει διοισοφάγειο υπέρηχο καρδιάς εάν αποφασισθεί η χειρουργική επέμβαση. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση για επέμβαση εκτός από την παρουσία σοβαρών συμπτωμάτων, έχει η δυνατότητα του χειρουργού να επισκευάσει τη βαλβίδα χωρίς να χρειαστεί να την αντικαταστήσει πλήρως. Η χειρουργική επέμβαση στη μιτροειδή βαλβίδα αποτελεί λεπτή και δύσκολη επέμβαση, οπότε απαιτείται να γίνει σε ειδικό κέντρο με έμπειρο σε τέτοιου είδους επεμβάσεις χειρουργό.
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μια μη χειρουργική τεχνική επιδιόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας που λέγεται διεθνώς mitral clip. Πρόκειται για τη συρραφή των πτυχών της βαλβίδας με ένα ράμμα που γίνεται με ειδικούς καθετήρες χωρίς χειρουργική τομή από εξειδικευμένους καρδιολόγους. Αποτελεί μια ικανοποιητική λύση για ασθενείς με πολλά προβλήματα υγείας, στους οποίους η χειρουργική επέμβαση είναι πολύ επικίνδυνη
Συμπερασματικά
- Η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας είναι σε γενικές γραμμές αθώα και συχνή κατάσταση, που όμως χρήζει τακτικής παρακολούθησης
- Ο υπέρηχος καρδιάς θέτει τη διάγνωση και είναι η εξέταση με την οποία γίνεται η παρακολούθηση
- Η σημαντικότερη επιπλοκή της πρόπτωσης είναι η εμφάνιση ανεπάρκειας της βαλβίδας που όταν υπάρχει χρειάζεται στενότερη παρακολούθηση
- Η πρόπτωση χωρίς ανεπάρκεια δεν χρειάζεται προληπτική λήψη αντιβίωσης πριν από οδοντιατρικές πράξεις, ενώ αν υπάρχει ανεπάρκεια της βαλβίδας είναι αμφιλεγόμενη η χρησιμότητα της λήψης αντιβίωσης
- Όταν η πρόπτωση προκαλεί σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς με εμφάνιση συμπτωμάτων όπως εύκολη κούραση και δύσπνοια, απαιτείται η χειρουργική διόρθωση ή η αντικατάσταση της βαλβίδας
Η διόρθωση της βαλβίδας, όπου είναι εφικτή, είναι πολύ πιο καλή λύση στο πρόβλημα του ασθενούς σε σχέση με την αντικατάσταση της βαλβίδας