Η κολπική μαρμαρυγή είναι η συχνότερη αρρυθμία των ηλικιωμένων. Αυξάνει την πιθανότητα εγκεφαλικού, ειδικά σε υπερτασικούς άνω των 65 ετών.
Τι είναι η κολπική μαρμαρυγή;
Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συνηθισμένη αρρυθμία της καρδιάς μας, αν εξαιρέσει κανείς τις μεμονωμένες έκτακτες συστολές που είναι συχνότερη κατάσταση, αλλά ουσιαστικά χωρίς τη σημασία που έχει η κολπική μαρμαρυγή. Περίπου ένας στους τέσσερις ενήλικες κάποια στιγμή στη ζωή του θα εμφανίσει κολπική μαρμαρυγή. Στην κολπική μαρμαρυγή η καρδιά χτυπάει τελείως άρρυθμα (όχι σαν ρολόι) και τις πιο πολλές φορές και πολύ γρήγορα, πάνω από 90 φορές το λεπτό. Εμφανίζεται κυρίως στους ηλικιωμένους , μετά τα 60-65 έτη ζωής , αν και δεν αποκλείεται η εμφάνιση σε νεότερη ηλικία, όπου ενίοτε μπορεί να προκαλείται από τη λήψη αλκοόλ. Συνήθως εμφανίζεται αρχικά με σύντομα και αραιά επεισόδια, που σταδιακά μπορεί να γίνουν συχνότερα και με μεγαλύτερη διάρκεια.
Για να κατανοήσουμε τι είναι η κολπική μαρμαρυγή πρέπει να μιλήσουμε λίγο για τη δομή και το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς. Η καρδιά μας αποτελείται από τέσσερις κοιλότητες – χώρους, δύο κόλπους, έναν δεξιό και έναν αριστερό, και δύο κοιλίες, μία δεξιά και μία αριστερή. Οι κόλποι είναι κυρίως θάλαμοι υποδοχής του αίματος και συμμετέχουν σε μικρό βαθμό στην προώθηση αίματος στο σώμα, κάτι που γίνεται από τις κοιλίες, με τη δεξιά κοιλία να προωθεί το αίμα στους πνεύμονες και την αριστερή, που έχει και το δυσκολότερο έργο, προς όλο το σώμα μας πλην των πνευμόνων.
Κανονικά ένα και μοναδικό ηλεκτρικό ερέθισμα παράγεται στο πάνω μέρος του δεξιού κόλπου, όπου βρίσκεται ο φυσιολογικός βηματοδότης μας, και σχεδόν άμεσα περνάει και στον αριστερό κόλπο, οπότε οι δύο κόλποι συστέλλονται. Μετά από λίγο το ηλεκτρικό ερέθισμα περνάει – φιλτράρεται από το μοναδικό σημείο ηλεκτρικής επικοινωνίας των κόλπων με τις κοιλίες (λέγεται κολποκοιλιακός κόμβος) και εξαπλώνεται άμεσα με ειδικά καλώδια διεγείροντας μονομιάς όλο το μυοκάρδιο των κοιλιών, οπότε αυτές συστέλλονται.
Στην κολπική μαρμαρυγή ο φυσιολογικός βηματοδότης της καρδιάς δεν λειτουργεί και οι κόλποι της καρδιάς δεν συστέλλονται φυσιολογικά, αλλά πραγματοποιούν μια κίνηση σαν τρεμούλιασμα αποτέλεσμα των υπερβολικά πολλών (πάνω από 400) ηλεκτρικών ερεθισμάτων που κυκλοφορούν σε αυτούς, όπως το τρεμόσβημα των άστρων (επί το επιστημονικότερο μαρμαρυγή των άστρων) με αποτέλεσμα στην πράξη να μη συστέλλονται αποδοτικά.
Τα πολλά αυτά ηλεκτρικά ερεθίσματα ευτυχώς για μας δεν περνάνε όλα προς τις κοιλίες καθώς φιλτράρονται με φυσικό τρόπο στον κόμβο σε όλους μας, οπότε η κοιλίες συστέλλονται με πολύ μικρότερη συχνότητα, συνήθως 90 με 150 το λεπτό. Η συστολή των κοιλιών είναι αυτή που νοιώθουμε, αυτή που ακροάζεται ο γιατρός και αυτή που περίπου μετράει το πιεσόμετρο. Έτσι σαν τελικό αποτέλεσμα, στην κολπική μαρμαρυγή οι παλμοί της καρδιάς είναι άρρυθμοι (όχι σαν ρολόι) και περισσότεροι από το συνηθισμένο, φθάνοντας τους 90 με 150 το λεπτό, αν και στους υπερήλικες μπορεί να είναι και σχεδόν φυσιολογικοί σε αριθμό, 50 με 75.
Τι προκαλεί την κολπική μαρμαρυγή;
Η κολπική μαρμαρυγή είναι συνήθως αποτέλεσμα της αύξησης της ηλικίας ειδικά εάν συνυπάρχει υπέρταση σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση στην εμφάνισή της. Εκτός από την υπέρταση, πολλές φορές συνυπάρχει παχυσαρκία, άπνοια στον ύπνο, πνευμονοπάθεια, χωρίς όμως να ξέρουμε πόσο πραγματικά συμβάλλουν αυτές οι καταστάσεις στην εμφάνισή της. Σπάνια το αίτιο είναι η αυξημένη λειτουργία του θυρεοειδούς, γι’ αυτό και πάντα όταν πρωτοεμφανίζεται μετράμε τις ορμόνες του θυρεοειδούς στο αίμα (TSH, FT4, FT3).
Μερικές φορές η εμφάνιση της κολπικής μαρμαρυγής οφείλεται σε μη διαγνωσμένη στεφανιαία νόσο, οπότε πρέπει ο καρδιολόγος συνεκτιμώντας τα συμπτώματα, το οικογενειακό ιστορικό, την ύπαρξη παραγόντων κινδύνου για στεφανιαία νόσο, π.χ. κάπνισμα, διαβήτης, το καρδιογράφημα, το τρίπλεξ καρδιάς και φυσικά την ηλικία, να συμπεράνει εάν πρέπει να γίνει περαιτέρω διερεύνηση για στεφανιαία νόσο. Εάν υπάρχουν ήδη καρδιολογικά προβλήματα, π.χ. βαλβιδοπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια, γνωστή στεφανιαία νόσος, τότε είναι προφανές ότι συσχετίζεται με αυτά και πολλές φορές επιδεινώνει τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα, αφού αποτελεί ένα επιπλέον πρόβλημα για την καρδιά.
Η αντιμετώπισή της σε ήδη πάσχοντες καρδιοπαθείς έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Μερικές φορές η κολπική μαρμαρυγή εμφανίζεται ως επιπλοκή οξέος εμφράγματος ή πνευμονικής εμβολής που αποτελούν απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Στις περιπτώσεις αυτές αντιμετωπίζεται το αντίστοιχο πρόβλημα. Επίσης, άνθρωποι που έχουν χειρουργηθεί στην καρδιά στο παρελθόν ή έχουν από τη γέννησή τους ανωμαλίες στην καρδιά, κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν κολπική μαρμαρυγή.
Σε νέους ανθρώπους κάτω των 40 ετών που εμφανίζουν κολπική μαρμαρυγή σε καρδιά που είναι φυσιολογική στον υπέρηχο και δεν αναφέρουν λήψη αλκοόλ πριν το επεισόδιο, δεν πρέπει να ξεφύγει από τον καρδιολόγο η διάγνωση του συνδρόμου Brugada που είναι ενίοτε επικίνδυνο για τη ζωή. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται λήψη καρδιογραφήματος με ειδική τοποθέτηση των απαγωγών και επί υποψίας ειδική εξέταση από αρρυθμιολόγο εντός νοσοκομείου.
Πώς μπορεί να διαγνωστεί η κολπική μαρμαρυγή;
Η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής γίνεται με το απλό καρδιογράφημα από γιατρό που μπορεί να τη διακρίνει, συνήθως καρδιολόγο ή παθολόγο. Σπανιότερα μπορεί να γίνει με την 24ωρη καταγραφή του ρυθμού με το γνωστό χόλτερ ρυθμού, που κλασικά το χρησιμοποιούν οι καρδιολόγοι. Υπάρχουν δύο κυρίως μορφές κολπικής μαρμαρυγής, πρώτον η χρόνια κολπική μαρμαρυγή (ή μόνιμη), όπου η καρδιά δεν έχει ποτέ φυσιολογικό ρυθμό και η παροξυσμική μορφή, όπου η καρδιά παρουσιάζει προσωρινά επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής ποικίλης διάρκειας από τα οποία επανέρχεται στο φυσιολογικό ρυθμό.
Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να αποτελεί μεμονωμένο πρόβλημα μιας κατά τα άλλα υγιούς καρδιάς ή να εμφανίζεται σε καρδιές που έχουν και άλλες παθήσεις όπως στεφανιαία νόσο, βαλβιδοπάθειες, καρδιακή ανεπάρκεια κλπ. Είναι δουλειά του ειδικού καρδιολόγου να διαγνώσει την κολπική μαρμαρυγή, να ξεχωρίσει εάν αποτελεί μεμονωμένο πρόβλημα της καρδιάς ή συνυπάρχουν και άλλες παθήσεις και φυσικά να δώσει την κατάλληλη αγωγή και τις οδηγίες για την παρακολούθηση.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώενται η κολπική μαρμαρυγή;
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής καταλαβαίνει ακριβώς πότε ξεκινάει η αρρυθμία. Ο τρόπος που χτυπάει η καρδιά, γρήγορα και άρρυθμα, είναι και ο λόγος των συμπτωμάτων που παρουσιάζει ο ασθενής. Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι το αίσθημα της ταχυπαλμίας – ταχυκαρδίας, δηλαδή ο ασθενής νοιώθει την καρδιά του να χτυπάει περίεργα , γρήγορα, δυνατά ή και με διακοπές. Ένα άλλο σύμπτωμα, συχνότερα σε υπερήλικες είναι η αδυναμία, η εύκολη κούραση, η ζάλη και η ήπια δύσπνοια. Μερικοί άνθρωποι νοιώθουν συμπτώματα που μπορεί να μοιάζουν με έμφραγμα , όπως πόνο ή σφίξιμο στο στήθος, οπότε πρέπει εκτός από καρδιογράφημα να γίνουν και εξετάσεις αίματος.
Εάν η καρδιά έχει και άλλα προβλήματα, όπως μια βαλβιδοπάθεια ( στένωση ή ανεπάρκεια μιτροειδούς, στένωση αορτικής βαλβίδας) ή καρδιακή ανεπάρκεια, μπορεί η κολπική μαρμαρυγή να τους προκαλέσει έντονη δύσπνοια που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε πνευμονικό οίδημα.
Δυστυχώς μερικές φορές η κολπική μαρμαρυγή δεν έχει κανένα σύμπτωμα, ειδικά σε υπερήλικες, όπου μπορεί να μην ανεβάζει πολύ τους παλμούς της καρδιάς και επιπλέον οι πολύ ηλικιωμένοι έχουν χαμηλότερη συναίσθηση και ευαισθησία για αυτά που τους συμβαίνουν. Δεν είναι σπάνιο να βρίσκουμε τυχαία την κολπική μαρμαρυγή σε άτομα άνω των 75 ετών και να μην θυμούνται πότε μπορεί να εμφανίστηκε πρώτη φορά.
Είναι αλήθεια πως η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό;
Η κολπική μαρμαρυγή είναι μια επικίνδυνη αρρυθμία, γιατί πέρα από αυτά που προαναφέραμε, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Υπολογίζεται ότι ο κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο αυξάνεται πέντε φορές εάν υπάρχει κολπική μαρμαρυγή. Επίσης οι μελέτες δείχνουν ότι ένα στα τέσσερα εγκεφαλικά επεισόδια οφείλονται στην κολπική μαρμαρυγή. Υπάρχουν δεδομένα ότι το εγκεφαλικό που οφείλεται σε κολπική μαρμαρυγή είναι συχνά αρκετά βαρύ και προκαλεί μεγάλη αναπηρία στον ασθενή, σε σχέση με άλλα αίτια εγκεφαλικού.
Ο μηχανισμός που η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί εγκεφαλικό, είναι η δημιουργία θρόμβου-πήγματος αίματος στον αριστερό κόλπο, λόγω της στάσης του αίματος που προκαλεί το τρεμούλιασμα του κόλπου. Εάν ένα κομμάτι από το θρόμβο ξεκολλήσει και ανέβει με την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο, προκαλείται εγκεφαλικό. Υπάρχει περίπτωση ο θρόμβος να μεταφερθεί σε άλλο όργανο όπως στο πόδι ή στο έντερο, οπότε προκαλείται αντίστοιχο πρόβλημα. Άρα η κολπική μαρμαρυγή κάνει ισχαιμικό εγκεφαλικό με εμβολή θρόμβου.
Ωστόσο ο κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο για όσους έχουν κολπική μαρμαρυγή δεν είναι ο ίδιος, αλλάζει σημαντικά από την παρουσία ή όχι άλλων προβλημάτων υγείας. Γι’ αυτό ανακύπτει και απαντάται καταλλήλως το παρακάτω ερώτημα.
Είναι αλήθεια ότι όλοι όσοι έχουν κολπική μαρμαρυγή κινδυνεύουν από εγκεφαλικό;
Όχι.
Ένας άνδρας ή μια γυναίκα 40 ετών χωρίς κανένα άλλο πρόβλημα υγείας δεν κινδυνεύει περισσότερο να πάθει εγκεφαλικό από έναν συνομήλικο που δεν έχει τη αρρυθμία. Ο κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο δεν επηρεάζεται από το πόσο συχνά είναι τα επεισόδια ή πόσο διαρκούν. Ο κίνδυνος για εγκεφαλικό εξαρτάται από άλλους συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου.
Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος του εγκεφαλικού θεωρείται αρκετά αυξημένος σε βαθμό που να επιβάλλεται η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων στις εξής περιπτώσεις Α. εάν ο ασθενής είναι άνδρας και έχει δύο ή περισσότερα από τα παρακάτω: 1. Ηλικία άνω των 65 ετών , 2. Υπέρταση ή παίρνει φάρμακα για υπέρταση, 3. Καρδιακή ανεπάρκεια, 4. Διαβήτη, 5. Αγγειοπάθεια (π.χ. έμφραγμα , νόσο καρωτίδων, περιφερική αρτηριοπάθεια), Β. Εάν είναι γυναίκα και έχει ένα από τα παρακάτω 1. Ηλικία άνω των 65 ετών , 2. Υπέρταση ή παίρνει φάρμακα για υπέρταση, 3. Καρδιακή ανεπάρκεια, 4. Διαβήτη, 5. Αγγειοπάθεια (π.χ. έμφραγμα, νόσο καρωτίδων, περιφερική αρτηριοπάθεια), Γ. Ανεξαρτήτως φύλλου εάν έχει ηλικία άνω των 75 ετών ή έχει περάσει εγκεφαλικό (έστω και παροδικό) ή εμβολή σε άλλο όργανο του σώματος.
Στους κάτω των 65 ετών που δεν έχουν τίποτε από τα παραπάνω, δεν αυξάνεται ο κίνδυνος εγκεφαλικού και δεν χρειάζονται αντιπηκτικό φάρμακο.
Στις ενδιάμεσες περιπτώσεις π.χ. άνδρας 60 ετών με υπέρταση και κανένα άλλο πρόβλημα υγείας θεωρείται καλύτερο να πάρει αγωγή με αντιπηκτικό, αν και το όφελος δεν είναι τόσο μεγάλο.
Τι άλλο εκτός από εγκεφαλικό μπορεί να προκαλέσει η κολπική μαρμαρυγή;
Εάν η κολπική μαρμαρυγή κάνει την καρδιά να χτυπάει πάνω από 100-110 φορές το λεπτό και αυτό μείνει χωρίς θεραπεία για πάνω από έναν μήνα, τότε μπορεί να μειώσει τη δύναμη της καρδιάς, να την εξαντλήσει και να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια, δηλαδή μόνιμα συμπτώματα πολύ εύκολης κούρασης, δύσπνοια και πρησμένα πόδια.
Τα τελευταία χρόνια περιγράφεται η εμφάνιση ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας, λόγω της διάτασης που προκαλεί στον αριστερό κόλπο η αρρυθμία. Η διάταση διαταράσσει τη μιτροειδή βαλβίδα και την κάνει να μην κλείνει καλά στη συστολή της καρδιάς και να παρουσιάζει ανεπάρκεια στέλνοντας αίμα προς τους πνεύμονες.
Η κολπική μαρμαρυγή συνδέεται σε κάποιες μελέτες με την εμφάνιση άνοιας, αν και αυτό πρέπει να αποδειχθεί με πιο καλά σχεδιασμένες μελέτες.
Πέρα από τα προβλήματα που περιγράφονται παραπάνω , η κολπική μαρμαρυγή επιδεινώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών με την αναστάτωση που προκαλεί όταν εμφανίζεται, με την ανάγκη να γίνει σε ορισμένες περιπτώσεις νοσηλεία για την αντιμετώπισή της και φυσικά με την ανάγκη για λήψη φαρμάκων που μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες.
Πρέπει να μπω στο νοσοκομείο για να αναταχθώ σε κανονικό ρυθμό της καρδιάς όταν μου συμβεί κολπική μαρμαρυγή;
Είναι ένα ερώτημα δύσκολο να απαντηθεί με ένα ναι ή ένα όχι. Κάθε περίπτωση είναι πραγματικά διαφορετική και εγώ προσωπικά ως ειδικός καρδιολόγος κάθε φορά προσπαθώ να κάνω το καλύτερο για τον ασθενή και κάθε φορά μαθαίνω κάτι που με βοηθάει για την επόμενη.
Εάν δεν είναι σαφές πότε εμφανίστηκε η κολπική μαρμαρυγή και ο ασθενής δεν παίρνει αντιπηκτικό τότε δεν πρέπει να γίνεται ανάταξη στο σπίτι.
Σε γενικές γραμμές είναι ασφαλέστερο στο πρώτο επεισόδιο κολπικής μαρμαρυγής ο ασθενής να εισαχθεί στο νοσοκομείο, ώστε να γίνει με ασφάλεια η ανάταξη και να γίνουν εξετάσεις αίματος και ίσως τρίπλεξ καρδιάς.
Επίσης καλό είναι να γίνεται εισαγωγή εάν υπάρχει πόνος στο στήθος, πολύ χαμηλή πίεση (μεγάλη πίεση κάτω από 90) ή τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα π.χ. έντονη δύσπνοια, έντονη ζάλη. Εάν δεν υπάρχουν τα παραπάνω και ο ασθενής έχει καλή καρδιολογική παρακολούθηση στο παρελθόν π.χ. έχει κάνει τρίπλεξ καρδιάς, έχει κάνει τεστ κόπωσης και το καρδιογράφημα κατά την αρρυθμία δεν δείχνει άλλα μη φυσιολογικά πράγματα, τότε ίσως ο καρδιολόγος μπορεί να επιχειρήσει με τα ειδικά αντιαρρυθμικά φάρμακα την ανάταξη στο σπίτι.
Μια επιπλέον ερώτηση που πρέπει να γίνεται, είναι εάν σε παλαιότερα επεισόδια παρουσίασε λιποθυμία κατά την ανάταξη. Στην περίπτωση αυτή καλό είναι να γίνεται ανάταξη εντός του νοσοκομείου και για λόγους ασφάλειας, αλλά και γιατί μπορεί να γίνει η διάγνωση του συνδρόμου βραδυκαρδίας – ταχυκαρδίας που απαιτεί την εμφύτευση βηματοδότη.
Ασθενείς που παθαίνουν συχνά επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής και δεν έχουν στεφανιαία νόσο ή κάποια άλλη σημαντική καρδιοπάθεια, μπορούν να δοκιμάζουν σε συνεννόηση με τον καρδιολόγο τους να παίρνουν χάπι στο σπίτι και να περιμένουν 4-6 ώρες.
Είναι καλύτερα τα καινούργια αντιπηκτικα που δεν χρειάζονται εξέταση αίματος σε τακτική βάση σε σχέση με το παλαιότερο φάρμακο SINTROM;
Για τη μείωση του κινδύνου για εγκεφαλικό, ο ασθενής με κολπική μαρμαρυγή πρέπει να λαμβάνει αντιπηκτικό φάρμακο, δηλαδή ένα φάρμακο που εμποδίζει το αίμα να πήζει, κάνοντάς το κατά κάποιο τρόπο (αν και δεν είναι σωστό να το λέμε έτσι) πιο αραιό. Παραδοσιακά το φάρμακο αυτό έως περίπου το 2010 ήταν η βαρφαρίνη ή η παρόμοια ουσία η ασενοκουμαρόλη, το γνωστό με την εμπορική του ονομασία Sintrom. Η ουσία αυτή χρησιμοποιήθηκε πριν από δεκαετίες ως ποντικοφάρμακο!!, αλλά βρέθηκε ότι σε μικρές και συγκεκριμένες δόσεις μπορεί να δράσει ως φάρμακο και να ωφελήσει.
Έτσι λοιπόν για πολλά χρόνια το Sintrom ήταν το μόνο αντιπηκτικό που κυκλοφορούσε σε χάπι, όμως έπρεπε κάθε έναν με δύο μήνες να γίνεται εξέταση αίματος που να μετράει τη δράση του επακριβώς , ώστε αναλόγως να τροποποιείται η δόση που χορηγείται. Αυτή η εξέταση αίματος λέγεται INR και γίνεται σε όλα τα μικροβιολογικά εργαστήρια. Επίσης όσοι λαμβάνουν Sintrom πρέπει κάθε φορά που παίρνουν αντιβίωση μέσα σε τρεις ημέρες να κάνουν εκτάκτως μέτρηση του INR, καθώς η λήψη πολλών κοινών αντιβιώσεων επηρεάζει τη δόση που πρέπει να λαμβάνουμε. Επίσης και πολλά άλλα φάρμακα πλην των αντιβιώσεων, όπως στην καρδιολογία το Angoron και το Digoxin επηρεάζουν τη δράση του Sintrom και όταν τα ξεκινάμε πρέπει τις επόμενες ημέρες να μετράτε το INR.
Από το 2009 και μετά έχουν κυκλοφορήσει παγκοσμίως και φυσικά και στην Ελλάδα, αντιπηκτικά φάρμακα σε μορφή χαπιού, τα οποία δεν χρειάζονται τακτική εξέταση αίματος, όπως γίνεται με το Sintrom. Επίσης τα καινούργια αυτά αντιπηκτικά δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από τη λήψη άλλων φαρμάκων. Επομένως από πρακτικής άποψης είναι πολύ πιο εύκολα στη χρήση τους. Άνθρωποι που μετακινούνται δύσκολα για να πάνε για αιμοληψία ή δεν έχουν πρόσβαση σε μικροβιολογικά εργαστήρια ή είναι πολύ δύσκολα στο να τους πάρουν αίμα προτιμούνε σαφώς τα καινούργια αντιπηκτικά.
Η ευρωπαϊκή καρδιολογική εταιρεία (επίσημες οδηγίες 2016) μάλιστα τα θεωρεί ασφαλέστερα και πιο αποτελεσματικά από το Sintrom και προτείνει τη χρήση τους έναντι του Sintrom σε ασθενείς που ξεκινάνε για πρώτη φορά αντιπηκτική αγωγή. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα καινούργια αντιπηκτικά φάρμακα, αποβάλλονται μέσω των νεφρών, οπότε δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ασθενείς με σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια. Εάν η νεφρική ανεπάρκεια είναι μετρίου βαθμού, πρέπει να χρησιμοποιείται η μικρότερη δόση και να ελέγχεται τακτικά, π.χ. ανά 3 με 6 μήνες η νεφρική λειτουργία με μέτρηση της κρεατινίνης αίματος. Επίσης αυτοί που έχουν μέτρια νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να την επιδεινώσουν σε καταστάσεις όπως διάρροιες και έμετοι, υψηλοί πυρετοί, λήψη φαρμάκων που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τα νεφρά (αντιφλεγμονώδη, κάποιες αντιβιώσεις), οπότε στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να μετράνε εκτάκτως την κρεατινίνη τους για να δουν εάν μπορούν να συνεχίσουν να παίρνουν το αντιπηκτικό.
Θεωρητικά αυτοί που ήδη παίρνουν Sintrom, δεν ταλαιπωρούνται με την αιμοληψία και είναι καλά ρυθμισμένοι χωρίς σκαμπανεβάσματα στο INR, είναι αρκετά ασφαλείς με το Sintrom και καλό είναι να παραμείνουν σε αυτή την αγωγή. Ασθενείς που παίρνουν Sintrom και δεν ρυθμίζονται σωστά ή παίρνουν συχνά αντιβιώσεις για άλλα προβλήματα υγείας, όπως χρόνιες πνευμονοπάθειες, είναι πιο σώφρον να παίρνουν τα καινούργια αντιπηκτικά, εάν δεν έχουν μέτρια ή σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια.
Είναι πολύ σημαντικό να λεχθεί στο σημείο αυτό, ότι η νεφρική λειτουργία εξαρτάται εκτός από την κρεατινίνη σε μεγάλο βαθμό από την ηλικία και το βάρος (και ελαφρώς και από το φύλλο). Για παράδειγμα μία γιαγιάκα 90 ετών, αδύνατη π.χ. 50 κιλά, που έχει 1,5 κρεατινίνη, αν και η κρεατινίνη της είναι λίγο πάνω από το γενικό όριο (1,2 με 1,4) στην πραγματικότητα έχει σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια και δεν μπορεί να λάβει τα καινούργια αντιπηκτικά.