Το bypass είναι μια δύσκολη επέμβαση ανοιχτής καρδιάς και αποτελεί τον καλύτερο τρόπο που διαθέτουμε να βελτιώσουμε την αιμάτωση του μυοκαρδίου.

Τι είναι το bypass;

Με τον όρο bypass εννοούμε το χειρουργείο ανοικτής καρδιάς, όπου ο καρδιοχειρουργός τοποθετεί μοσχεύματα αγγείων που αιματώνουν την καρδιά. Η επέμβαση αυτή γίνεται σε περίπτωση σοβαρής στεφανιαίας νόσου με σημαντικές στενώσεις σε κεντρικά σημεία των αγγείων της καρδιάς, όπου η τοποθέτηση stent δεν προτιμάται. Η λέξη bypass σημαίνει στα ελληνικά «παράκαμψη». Η λέξη προέρχεται από τον επιστημονικό όρο, Coronary Artery Bypass Graft, που στα ελληνικά μεταφράζεται ως «Αορτοστεφανιαία Παράκαμψη».

Τι σημαίνει διπλό ή τριπλό bypass; Ποια μοσχεύματα χρησιμοποιεί ο καρδιοχειρουργός;

Διπλό bypass σημαίνει ότι ο καρδιοχειρουργός έχει επαναιματώσει την καρδιά σε δύο πάσχοντα αγγεία, ενώ το τριπλό σε τρία πάσχοντα αγγεία. Σπάνια γίνεται τετραπλό ή μονό bypass. Συνήθως αντίστοιχα σε αριθμό είναι και τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται. Τα τελευταία χρόνια πρακτικά σε όλα τα bypass το πιο βασικό μόσχευμα που χρησιμοποιείται είναι η αριστερή μαστική αρτηρία, ένα πολύ καλό αγγείο που σχεδόν ποτέ δεν στενεύει. Η αριστερή μαστική αρτηρία χρησιμοποιείται ως μόσχευμα για τον πρόσθιο κατιόντα κλάδο, ο οποίος είναι το σημαντικότερο από τα τρία αγγεία της καρδιάς. Πολύ καλά αποτελέσματα έχουμε με τη χρήση ως μοσχεύματα των κερκιδικών αρτηριών που βρίσκονται στον πήχυ. Αντιθέτως τα φλεβικά μοσχεύματα, που προέρχονται από τις φλέβες στη γάμπα, στην πορεία του χρόνου μπορεί να βουλώσουν.

Πότε χρειάζεται να κάνει ένας ασθενής με στεφανιαία νόσο bypass;

Το ερώτημα αυτό παρά την ανάγκη του ασθενούς για ξεκάθαρες απαντήσεις, δεν είναι εύκολο να απαντηθεί.

Η απάντηση έχει δύο σκέλη.

Το πρώτο σκέλος αφορά την ανάγκη να επαναγγειωθεί η καρδιά του ασθενούς, δηλαδή να της προσφέρουμε περισσότερη και καλύτερη αιμάτωση. Η επαναγγείωση της καρδιάς γίνεται είτε από τον επεμβατικό καρδιολόγο με stent είτε από τον καρδιοχειρουργό με bypass. Η ανάγκη για επαναγγείωση προκύπτει:

1. Από τα συμπτώματα του ασθενούς με κυριότερο σύμπτωμα τη στηθάγχη, δηλαδή την ενόχληση στο στήθος κατά την άσκηση που οφείλεται σε ανεπαρκή αιμάτωση του μυοκαρδίου ή εάν ο ασθενής έχει υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου,
2. Από τα αποτελέσματα σε δυναμική δοκιμασία της καρδιάς, όπως το απλό τεστ κόπωσης, το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης μυοκαρδίου και το stress echo.

Όταν τα παραπάνω συνδυάζονται με ευρήματα στη στεφανιογραφία που φαίνεται να προκαλούν τα συμπτώματα ή τα ευρήματα στις δυναμικές δοκιμασίες, συνιστάται επαναιμάτωση της καρδιάς.

Το δεύτερο σκέλος στην απάντηση για το πότε είναι καλό για τον ασθενή να υποβληθεί σε bypass έχει να κάνει με την ανατομία των στενώσεων που βρίσκονται στη στεφανιογραφία. Υπάρχουν ειδικά σκορ μέσω των οποίων βαθμολογείται η βαρύτητα των στενώσεων στα αγγεία της καρδιάς. Με βάση αυτά τα σκορ και εφόσον υπάρχει ανάγκη να επαναγγειωθεί η καρδιά προτείνεται το stent ή το bypass. Σε γενικές γραμμές η ύπαρξη σημαντικής στένωσης στο πρώτο τμήμα του προσθίου κατιόντα κλάδου, ειδικά εάν συνυπάρχει σακχαρώδης διαβήτης γέρνει την πλάστιγγα υπέρ του bypass. Όσο περισσότερες και κεντρικότερες είναι οι στενώσεις στα στεφανιαία αγγεία, τόσο το bypass γίνεται αναγκαίο. Επίσης σημαντικές βλάβες στα αγγεία που τεχνικά είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν με stent, όπως η στένωση του στελέχους, προτείνεται να αντιμετωπίζονται με bypass. Ωστόσο μερικές φορές ακόμη και το bypass είναι τεχνικά δύσκολο, π.χ. όταν δεν υπάρχει κατάλληλα και υγιή σημεία στα αγγεία, όπου ο καρδιοχειρουργός θα τοποθετήσει τα μοσχεύματα. Τόσο η τοποθέτηση stent όσο και το bypass βελτιώνονται με τον καιρό και η συζήτηση τι είναι προτιμότερο είναι πάντοτε επίκαιρη. Οπωσδήποτε ο ασθενής που μπορεί να επαναγγειωθεί αποτελεσματικά με την τοποθέτηση stent είναι λογικό να μην υποβάλλεται σε μια τόσο δύσκολη επέμβαση όπως το bypass.

Ποια είναι η πρέπουσα καρδιολογική παρακολούθηση μετά το bypass;

Μετά τη χειρουργική επέμβαση και αφού κλείσει καλά η τομή στο στέρνο, τον ασθενή αναλαμβάνει ο καρδιολόγος του. Ο ασθενής με στεφανιαία νόσο που έχει υποβληθεί σε bypass θεωρείται σε μεγάλο βαθμό θεραπευμένος από το πρόβλημά του. Σε πολλές περιπτώσεις για πολλά χρόνια η πορεία του ασθενούς είναι χωρίς καρδιολογικά προβλήματα. Τα αρτηριακά μοσχεύματα διατηρούνται χωρίς προβλήματα για τουλάχιστον 10 με 15 έτη, ενώ τα φλεβικά μοσχεύματα αιματώνουν το μυοκάρδιο για τουλάχιστον 5 έτη.

Φυσικά η διακοπή του καπνίσματος, η διατήρηση καλού σωματικού βάρους, η καθημερινή αερόβια άσκηση, η καλή ρύθμιση της πίεσης, της χοληστερίνης και του ζαχάρου καθώς και η εφόρου ζωής λήψη salospir αποτελούν την καλύτερη βοήθεια στο έργο που επιτελεί για το μέλλον η δουλειά του χειρουργού πάνω στα αγγεία της καρδιάς.

Ο ασθενής με bypass πρέπει να έχει τακτική καρδιολογική παρακολούθηση με κλινική εξέταση και καρδιογράφημα τουλάχιστον ετησίως. Ανάλογα με την κατάσταση της καρδιάς του πρέπει να υποβάλλεται σε τρίπλεξ καρδιάς κάθε ένα με δύο έτη. Εάν δεν υπάρχουν συμπτώματα και το καρδιογράφημα όπως και το τρίπλεξ καρδιάς είναι καλά, θεωρείται ότι οι δυναμικές δοκιμασίες (τεστ κόπωσης, σπινθηρογράφημα ή stress echo) καλό είναι να γίνονται αφού περάσουν πέντε χρόνια από το bypass σε τακτά χρονικά διαστήματα (για παράδειγμα να δύο με τρία έτη). Εάν ο ασθενής παρουσιάσει συμπτώματα, όπως ενόχληση στο στήθος, τότε γίνεται επείγον έλεγχος με κλινική εξέταση, καρδιογράφημα, τρίπλεξ καρδιάς και εξετάσεις αίματος. Ανάλογα με τα ευρήματα μπορεί να απαιτηθεί περαιτέρω έλεγχος έως και στεφανιογραφία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• Το bypass είναι η αορτοστεφανιαία παράκαμψη, δηλαδή η τοποθέτηση μοσχευμάτων που αιματώνουν την καρδιά παρακάμπτοντας τις στενώσεις στα στεφανιαία αγγεία
• Το bypass είναι ωφέλιμο για τον ασθενή, όταν έχει ανάγκη επαναγγείωσης της καρδιάς και η τοποθέτηση stent δεν μπορεί να καλύψει την ανάγκη αυτή
• Ανάλογα με το πόσα αγγεία της καρδιάς παρακάμπτονται με τα μοσχεύματα, το bypass χαρακτηρίζεται μονό, διπλό, τριπλό κ.ο.κ.
• Το bypass προσφέρει ως επί το πλείστον πολλά χρόνια ποιοτικής ζωής χωρίς τις επιπλοκές της στεφανιαίας νόσου
• Η στενή καρδιολογική παρακολούθηση του ασθενούς τουλάχιστον ανά έτος, η διακοπή του καπνίσματος, η σωστή διατροφή, η καθημερινή άσκηση και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητα σε όλους τους ασθενείς που έχουν κάνει bypass